Over de rol van de GGD als toezichthouder: de Wmo-Adviesraad Amsterdam is in een vroeg stadium betrokken bij de beleidsveranderingen over de rol van de GGD bij toezicht op de Wmo- en Jeugdwet. De Wmo-Adviesraad benadrukt het belang om structureel en periodiek het beleidskader te evalueren.
Datum: 16 mei 2024
Geachte heer Scholtes,
Hierbij stuurt de Wmo-Adviesraad het door u gevraagde advies over het Beleidskader Toezicht en Handhaving Wmo/Jeugdwet, getiteld “Zicht op kwaliteit en rechtmatigheid”.
Allereerst spreken wij onze waardering uit voor de zorgvuldige wijze waarop de Wmo-Adviesraad is betrokken bij de totstandkoming van dit document. Projectmanager Toezicht & Handhaving Wmo/Jeugdwet, mevrouw Millicent Willems, was op 7 december 2023 en op 15 februari 2024 aanwezig op de vergadering van de Wmo-Adviesraad om eerdere concepten toe te lichten en (aanvullende en openstaande) vragen te beantwoorden. Het is zeker van meerwaarde geweest om in een vroegtijdig stadium betrokken te worden bij dit belangrijke onderwerp.
Voordat we een aantal inhoudelijke adviezen en aanbevelingen doen, lijkt het ons goed een paar tekstuele opmerkingen te maken:
- Er worden veel afkortingen in de tekst gebruikt. Het is niet aannemelijk dat deze bij alle lezers bekend zijn. Daarom stellen wij voor de afkortingen de eerste keer volledig uit te schrijven en ook op te nemen in hoofdstuk 7 Begrippen. Voor de lezer is het niet altijd duidelijk waar ‘we’ staat wie daarmee wordt bedoeld. Vooral het onderscheid tussen de taken en verantwoordelijkheden van de gemeente Amsterdam als geheel en toezichthouder GGD dient helder te worden verwoord;
- Op pagina 4 Preventie: inzet op de voorkant derde bullet: We optimaliseren het inkoopproces door een goede verbinding te maken tussen toezicht en contractering om te leren van wat er bij toezicht is gezien. Vervangen door: We optimaliseren het inkoopproces door een goede verbinding te maken tussen toezicht en contractering door wat bij toezicht is gezien mee te nemen bij de nieuwe contractering;
- Toevoegen in paragraaf 2.3.1 Verordeningen en andere regels: Financieel besluit: de gemeente Amsterdam heeft plannen en regels vastgesteld voor de maatschappelijke ondersteuning in de stad in de WMO-verordening 2015, de nadere regels 2022 en het financieel besluit.
Inhoudelijke aanbevelingen en adviezen
Toezicht op de Wmo en de Jeugdwet wordt al geruime tijd uitgeoefend. De Wmo-Adviesraad adviseert om in de inleiding hieraan te refereren en kernachtig aan te geven wat het nieuwe beleidskader toevoegt en hoe het nieuwe beleidskader zich tot de bestaande situatie gaat verhouden.
De Wmo-Adviesraad onderschrijft de hoofdlijnen in het Beleidskader en kan zich vinden in de rol van de GGD als toezichthouder. Wij zullen ons tot het uiterste inspannen om een effectieve relatie met de GGD tot stand te brengen. Dit uiteraard in het licht van onze signaalfunctie m.b.t. toegankelijkheid, beschikbaarheid, kwaliteit en rechtmatigheid van de Wmo. Natuurlijk moet in de praktijk blijken of het beleidskader beantwoordt aan het uiteindelijke doel, namelijk zicht krijgen op kwaliteit en rechtmatigheid van de Wmo en de Jeugdwet. Wij onderstrepen derhalve het belang om het beleidskader structureel en periodiek te evalueren, te meer omdat een aantal ambities de komende jaren moeten uitkristalliseren. In dit verband noemen we de effectiviteit van de samenwerking in de keten, die essentieel is in de cirkel van naleving. Wij adviseren de datum van de eerste evaluatie snel vast te leggen en helder met de keten te communiceren.
De Wmo-Adviesraad is blij dat de gemeente uitgaat van een positief mensbeeld en vertrouwen als basis met ruimte voor herstel als er sprake is van onbewust handelen. Positief vinden wij de focus op een stevige inzet aan de voorkant zodat tekortkomingen kunnen worden voorkomen en minder toezicht en handhaving nodig is. Wij kunnen ons echter ook voorstellen, dat er zich situaties voor kunnen doen waardoor de gemeente genoodzaakt is (bestuurlijk) te handhaven.
Bij 2.2.3 en bij 2.3.1 gaat het over de kwaliteitseisen die de gemeente gesteld heeft. Deze zijn vastgelegd in het kwaliteitskader Pgb. Wij adviseren u dit kwaliteitskader in de bijlage op te nemen of te verwijzen naar een link.
Paragraaf 3.2 Integrale aanpak: cirkel van naleving: hier wordt gezegd dat de gemeente gaat inzetten op een sterke toegangsfunctie. Goede voorlichting en informatievoorziening zijn essentieel. Wellicht kan hier ook verwezen worden naar het meldpunt voor misstanden Wmo en Jeugd bij de GGD. De bedoeling is sowieso om dit meldpunt beter onder de aandacht te brengen bij het publiek.
Met betrekking tot kwalitatief en toereikend aanbod: voor Zorg In Natura (ZIN) is de gemeente Amsterdam verantwoordelijk voor het realiseren van een kwalitatief en toereikend aanbod. Toezicht van de Toezichthouder (GGD) is gericht op de vraag of zorgaanbieders en Pgb-budgethouders voldoen aan wet- en regelgeving en de vereiste kwaliteit daadwerkelijk wordt geboden. Wij wijzen hier op het gevaar dat de verantwoordelijkheid van de gemeente buiten de scope van het beleidskader zou kunnen vallen. Dat zouden wij onwenselijk vinden. Natuurlijk valt het budgetkader niet onder het toezicht van de GGD, maar het kan wel zijn dat thematisch toezicht leidt tot de constatering dat de kwaliteit onder de maat is omdat het aanbod kwantitatief ontoereikend is. Een actueel en schrijnend voorbeeld is hulp bij huishouden. Naar onze mening kan de toezichthouder (GGD) tijdens de uitvoering van het toezicht constateren dat het aanbod onvoldoende is en dat daardoor de kwaliteit onder druk staat.
Een dergelijke uitkomst zou de GGD moeten benoemen in haar rapport en een plaats moeten geven in de beleidscyclus. De toezichthouder agendeert, spiegelt en voedt immers het gemeentelijk beleid (zie pagina 15). Wij adviseren derhalve paragraaf 3.3. aan te vullen en aan te scherpen overeenkomstig het onderstaande:.
“Toezicht heeft een bredere functie dan tekortkomingen te identificeren en aan te pakken. Toezicht genereert een beeld over de mate waarin zorgaanbieders voldoen aan de eisen die gesteld worden aan kwaliteit en rechtmatigheid en de redenen hiervan. Het ontstane beeld vormt input bij het (her)formuleren van beleid: waar we accenten moeten leggen als het gaat om bepaalde kwaliteitsaspecten, verduidelijking of aanscherping van kwaliteitseisen, toereikend aanbod etc. Belangrijk is het dus om een goede verbinding te maken tussen de beleidscyclus en de toezicht cyclus”.
Paragraaf 4.2.1 Pgb punt 3 Borgen van de pgb vaardigheid: wij adviseren hier te verwijzen naar de budgethoudersvereniging Per Saldo. Deze organiseert cursussen voor Pgb – houders.
Paragraaf 5.3.2 Meldingen en signalen: het is goed om hier te benadrukken dat het meldpunt hier weliswaar wordt genoemd en het belang ervan erkend, maar dat wij sterke signalen ontvangen die aangeven dat de bekendheid van het meldpunt nog alle aandacht vraagt. Zowel bij burgers als instanties!
Nogmaals willen we u bedanken voor de wijze waarop dit traject qua betrokkenheid van de WmoAdviesraad is verlopen en vertrouwen erop dat onze adviezen en aanbevelingen zullen worden verwerkt in de definitieve versie van het beleidskader Toezicht & Handhaving Wmo/Jeugdwet.
Met vriendelijke groet,
namens de Wmo-Adviesraad Amsterdam,
Marianne Kraaijeveld, voorzitter,